Autor: Anna Batorczak z Uniwersyteckiego Centrum badań nad Środowiskiem Przyrodniczym, koordynator serwisu internetowego poświeconego edukacji dla zrównoważonego rozwoju http://www.ekoedu.uw.edu.pl/
Internet jest jednym z tych znakomitych mediów, takich jak prasa, radio czy telewizja, które dostarczają każdemu użytkownikowi, bez względu na miejsce jego zamieszkania, informacji ze świata i o świecie. Specyfiką i przewagą internetu nad radiem i telewizją jest to, że pozwala na samodzielny wybór informacji. No i zakres oferowanych informacji jest nieporównywalnie większy. Oto niemalże z każdego zakątka świata możemy dotrzeć do aktualności Ministerstwa Środowiska w Warszawie lub możemy odwiedzić bibliotekę Uniwersytetu w Oksfordzie. Wybór możliwości jest ogromny. Dodatkową zaletą internetu jest to, że nie tylko dostarcza informacji i rozrywki, ale oferuje całą gamę usług – pozwala zrobić zakupy, ściągnąć formularz podatkowy i instrukcje jego wypełniania, przeliczyć waluty, poznać prognozę pogody, repertuar kin, rozkład jazdy pociągów itd., itp. Jest również niezrównanym środkiem komunikacji. Nie chcę jednak zbyt długo rozwodzić się nad zaletami internetu, bowiem jestem przekonana, że każdy z nas docenia dobrodziejstwa płynące z korzystania z tego medium– nawet te osoby, które znają internet tylko teoretycznie. Nic więc dziwnego, że internet staje się coraz ważniejszym i chętnie wykorzystywanym narzędziem w edukacji. Tak jest również w edukacji ekologicznej i w szerzej pojmowanej edukacji dla rozwoju zrównoważonego. Nasze pierwsze doświadczenia w zachęcaniu nauczycieli do korzystania z internetu sięgają 2001r. kiedy to Ośrodek Doskonalenia Instruktorów Edukacji Ekologicznej (ODIEE) działającym przy Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego dzięki finansowemu wsparciu The British Council zorganizował serię szkoleń poświeconych wykorzystaniu internetu w edukacji ekologicznej. Spośród 70 nauczycieli - uczestników szkoleń, 37 nauczycieli zapytanych o nastawienie do propozycji wykorzystania internetu w pracy z uczniami odpowiedziało, ze ma nastawienie entuzjastyczne, 30 osób, że stonowane, tylko dwóch nauczycieli przyznało, że obawia się tej formy pracy, nikt nie był nastawiony niechętnie.
Czy internet może w szczególny sposób ułatwić pracę nauczycielom zajmującym się właśnie edukacją ekologiczną i edukacją dla zrównoważonego rozwoju ? Jestem przekonana ,że tak. Jest to bowiem edukacja kompleksowa[1]., ukazująca nowy kontekst dla wielu przedmiotów nauczania od przyrody i geografii, po religię, sztukę, języki, przedsiębiorczość i zarządzanie. Między przedmiotowy charakter edukacji ekologicznej i edukacji dla zrównoważonego rozwoju jest dużym wyzwaniem dla każdego nauczyciela. Pojawia się wprawdzie coraz więcej materiałów edukacyjnych, poradników dla nauczycieli i edukatorów , zbiorów scenariuszy z zakresu szeroko pojmowanej edukacji ekologicznej itd. Dotarcie jednak i korzystanie z tych materiałów nie zawsze jest łatwe. Czasami trudno jest do nich dotrzeć (wiele tego typu materiałów jest publikowanych i dystrybuowanych lokalnie przez np. Regionalne Centra Edukacji Ekologicznej), czasami zaś przeszkodą są po prostu koszty zakupu nowych książek i specjalistycznych czasopism, które publikują materiały dla nauczycieli.
Zdarza się i tak, że nauczyciel chciałby poruszyć w pracy z uczniami ciekawe i ważne w kontekście zrównoważonego rozwoju zagadnienia, takie jak np. genetycznie modyfikowane organizmy, nowe technologie, biznes przyjazny środowisku, ale ma kłopoty z dotarciem do odpowiednich informacji. W takich przypadkach internet może okazać się dużą pomocą. Oto zaledwie kilka przykładów obrazujących ogromne bogactwo informacji (w języku polskim), jaką ogólnoświatowa sieć informacyjna www (ang. world wide web) oferuje wszystkim zainteresowanym edukacją ekologiczną i rozwojem zrównoważonym:
I tak na stronach Instytutu Ochrony Środowiska znajdziemy informacje na temat bioróżnorodności (konwencji ONZ, różnorodności biologicznej w Polsce, działaniach na rzecz jej ochrony itp.). O parkach narodowych i ich działalności również w zakresie edukacji dowiemy się ze stron Krajowego Zarządu Parków Narodowych: www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Zainteresowanych odnawialnymi źródłami energii odsyłam na strony; www.ecoenergia.pl.
Wiele przydatnych informacji z zakresu edukacji dla zrównoważonego rozwoju można znaleźć na stronach Narodowej Agencji Poszanowania Energii: http://www.nape.pl/, a na stronach internetowych Instytutu na rzecz Ekorozwoju: http://www.ine-isd.org.pl/ zainteresowani mogą zapoznać się między innymi z raportem „Genetycznie Modyfikowane Organizmy: Kto ma rację”.
W internecie nauczyciele znajdą również już opracowane, gotowe propozycje scenariuszy lekcyjnych. Takie scenariusze (oraz wiele innych ciekawych materiałów edukacyjnych) są dostępne m.in. na stronach prowadzonych przez Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym: http://www.ekoedu.uw.edu.pl/ lub UNEP/GRID Centrum Informacji o Środowisku: http://www.gridw.pl/. Ciekawe propozycje edukacyjne są również na stronach Fundacji Nasza Ziemia http://www.ekoedukacja.pl/ Klubu Gaja: http://www.klubgaja.pl/ , Fundacji GAP:http://www.fundacja.absolwent-gap.org/index.php i wielu innych organizacji i instytucji zaangażowanych w sprawy ochrony środowiska i edukacji ekologicznej.
Dzięki internetowi można nie tylko zdobyć potrzebne informacje lub materiały do prowadzenia zajęć, ale uczestniczyć w raz z uczniami w konkursach lub innych działaniach edukacyjnych. Ciekawe konkursy z szeroko pojętej, nowoczesnej zakresu edukacji ekologicznej oferują strony http://www.agenda21.pl/ , a na stronach organizacji pozarządowych można znaleźć informacje o edukacyjnych takich
Internet pozwala nauczycielowi dobrze przygotować się do lekcji, ale to nie tylko źródło informacji, edukacyjnych materiałów i pomysłów do prowadzenia zajęć z edukacji ekologicznej. Internet spełnia też inne ważne zadania. Podkreśla się jak ważne jest stosowanie w edukacji ekologicznej i edukacji dla zrównoważonego rozwoju metod, które aktywizują uczniów. Ukierunkowane przeglądanie zasobów internetu bardzo dobrze spełnia rolę metody mobilizującej uczniów do samodzielnej pracy. Oto uczniowie poszukując odpowiedzi na określone pytania i zagadnienia sami mogą bezpośrednio sięgnąć do źródła informacji. Młodzież uczy się wykorzystywać inne źródła wiadomości niż podręczniki, a tym samym lepiej przygotowuje się do życia w społeczeństwie, które na pewno już jest i będzie jeszcze bardziej „społeczeństwem informacyjnym”. Wreszcie, podkreślając aktywizujący charakter pracy z internetem, to medium umożliwia udział w ogólnokrajowych, a nawet międzynarodowych projektach, ułatwia kontakty, które bez internetu trudno byłoby nawiązać.
Prowadzenie zajęć z wykorzystaniem internetu, niezwykle uatrakcyjnia zajęcia. Uczestnicy szkolenia „wykorzystanie internetu w edukacji ekologicznej” po przeprowadzonej przez siebie lekcji podkreślali, że w większości uczniowie chętnie i z łatwością korzystają z komputera i z internetu. Opory leżą raczej po drugiej stronie – nauczycielek i nauczycieli. Okazuje się jednak, że nauczyciel, który gorzej sobie radzi z techniczną stroną realizacji lekcji, wcale nie „traci w oczach” uczniów. Wręcz przeciwnie takie sytuacje pozwalają uczniom, wykazać się i taka „nobilitacja” może okazać się dla uczniów, dodatkową zachęta do pracy.
Jest jeszcze jeden aspekt, moim zdaniem istotny dla realizacji celów edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Wykorzystując inernet jako źródło informacji na temat zagadnień związanych z szeroko pojętą ekologią, wykorzystywaniem nieodnawialnych i odnawialnych zasobów środowiska i ochroną środowiska uczniowie bezpośrednio uczą się, że nowoczesne technologie mogą być sprzymierzeńcem dla środowiska i idei rozwoju zrównoważonego.
- No dobrze - pokiwają głową sceptycy - wszystko to piękne, ale co robić w sytuacji, kiedy
szkołę nie stać na pracownię komputerową i korzystanie z internetu ? Rzeczywiście posiadanie komputera i korzystanie z internetu w wciąż jeszcze jest w naszych realiach kosztowne. Każdy z nas jednak może obserwować, ze ta sytuacja poprawia się. Coraz powszechniejsza obecność komputerów tak w szkole jak i w naszych domach czy chociażby liczne kawiarenki internetowe świadczą, o tym, że te nowoczesne urządzenia i technologie przestają być ekstrawagancją dostępną tylko wąskiemu gronu ”wybrańców”, a stają się powszechnym narzędziem każdego z nas. Wszystko wskazuje na to, że ta sytuacja będzie coraz korzystniejsza, a tempo upowszechnieniu komputerów i dostępu do internetu będzie się zwiększało. Takie przynajmniej możemy mieć oczekiwania i nadzieje w stosunku do podjętych przez Rząd działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce.
Aby ostatecznie przekonać do korzystania z internetu oddajmy głos uczestnikom naszych szkoleń.
‘W dobie ogromnego postępu i rozwoju nauk dostęp do internetu umożliwia każdemu wgląd w najnowsze odkrycia, zapoznanie się z różnorodnymi poglądami i udział w otwartych dyskusjach. Internet pozwala młodej osobie wzbogacić swoją wiedzę, umiejętności, pobudzić do refleksyjnego myślenia. Pozwala spojrzeć szerzej na problemy współczesnego świata, a w konsekwencji wpływa na rozwój jednostki otwartej, krytycznie myślącej i kreatywnej.” Małgorzata Dąbrowska S.P. 1333 Kraków
„Uważam, że zajęcia przeprowadzone z wykorzystaniem internetu wzbogacają wiedzę i umiejętności ucznia. Budzą zainteresowanie, angażują emocjonalnie, umożliwiają uczniowi samodzielne odkrywanie wiedzy i rozwiązywanie problemów. Pozwala to prognozować długotrwały, pozytywny efekt dydaktyczny i wychowawczy pracy” Beata Góralczyk, S.P. 133 Kraków*
„Miałam wielką satysfakcję – lekcja podobała się uczniom, nie było osób stroniących od pracy. Chcieliby takich lekcji więcej” Elżbieta Szaryk, Gimnazjum nr 3[2]
Na koniec z całą mocą pragnę podkreślić, że nie można dbać o przyrodę i rozwój zrównoważony bez bezpośredniego kontaktu z naturą, a korzystanie z internetu to tylko forma wzbogacenia i ułatwienia prowadzenia edukacji ekologicznej. Skoro korzystanie z nowoczesnych technologii, takich jak komputery i internet stanowi ważną cześć aktywności młodzieży, to warto ukierunkować te zainteresowania, a tzw. „siedzenie przed komputerem” tez może być interesującym tematem dotyczącym relacji: „człowiek-przyroda” np. w kontekście wpływu na środowisko takich urządzeń jak komputer, a zgłasza takich odpadów jak „stary komputer”
[1] „Cele edukacji ekologicznej” Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2001
[2] cytaty pochodzą z ankiet wypełnionych przez nauczycieli - uczestników szkoleń poświeconych wykorzystaniu internetu w edukacji ekologicznej prowadzonych Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym
Internet jest jednym z tych znakomitych mediów, takich jak prasa, radio czy telewizja, które dostarczają każdemu użytkownikowi, bez względu na miejsce jego zamieszkania, informacji ze świata i o świecie. Specyfiką i przewagą internetu nad radiem i telewizją jest to, że pozwala na samodzielny wybór informacji. No i zakres oferowanych informacji jest nieporównywalnie większy. Oto niemalże z każdego zakątka świata możemy dotrzeć do aktualności Ministerstwa Środowiska w Warszawie lub możemy odwiedzić bibliotekę Uniwersytetu w Oksfordzie. Wybór możliwości jest ogromny. Dodatkową zaletą internetu jest to, że nie tylko dostarcza informacji i rozrywki, ale oferuje całą gamę usług – pozwala zrobić zakupy, ściągnąć formularz podatkowy i instrukcje jego wypełniania, przeliczyć waluty, poznać prognozę pogody, repertuar kin, rozkład jazdy pociągów itd., itp. Jest również niezrównanym środkiem komunikacji. Nie chcę jednak zbyt długo rozwodzić się nad zaletami internetu, bowiem jestem przekonana, że każdy z nas docenia dobrodziejstwa płynące z korzystania z tego medium– nawet te osoby, które znają internet tylko teoretycznie. Nic więc dziwnego, że internet staje się coraz ważniejszym i chętnie wykorzystywanym narzędziem w edukacji. Tak jest również w edukacji ekologicznej i w szerzej pojmowanej edukacji dla rozwoju zrównoważonego. Nasze pierwsze doświadczenia w zachęcaniu nauczycieli do korzystania z internetu sięgają 2001r. kiedy to Ośrodek Doskonalenia Instruktorów Edukacji Ekologicznej (ODIEE) działającym przy Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego dzięki finansowemu wsparciu The British Council zorganizował serię szkoleń poświeconych wykorzystaniu internetu w edukacji ekologicznej. Spośród 70 nauczycieli - uczestników szkoleń, 37 nauczycieli zapytanych o nastawienie do propozycji wykorzystania internetu w pracy z uczniami odpowiedziało, ze ma nastawienie entuzjastyczne, 30 osób, że stonowane, tylko dwóch nauczycieli przyznało, że obawia się tej formy pracy, nikt nie był nastawiony niechętnie.
Czy internet może w szczególny sposób ułatwić pracę nauczycielom zajmującym się właśnie edukacją ekologiczną i edukacją dla zrównoważonego rozwoju ? Jestem przekonana ,że tak. Jest to bowiem edukacja kompleksowa[1]., ukazująca nowy kontekst dla wielu przedmiotów nauczania od przyrody i geografii, po religię, sztukę, języki, przedsiębiorczość i zarządzanie. Między przedmiotowy charakter edukacji ekologicznej i edukacji dla zrównoważonego rozwoju jest dużym wyzwaniem dla każdego nauczyciela. Pojawia się wprawdzie coraz więcej materiałów edukacyjnych, poradników dla nauczycieli i edukatorów , zbiorów scenariuszy z zakresu szeroko pojmowanej edukacji ekologicznej itd. Dotarcie jednak i korzystanie z tych materiałów nie zawsze jest łatwe. Czasami trudno jest do nich dotrzeć (wiele tego typu materiałów jest publikowanych i dystrybuowanych lokalnie przez np. Regionalne Centra Edukacji Ekologicznej), czasami zaś przeszkodą są po prostu koszty zakupu nowych książek i specjalistycznych czasopism, które publikują materiały dla nauczycieli.
Zdarza się i tak, że nauczyciel chciałby poruszyć w pracy z uczniami ciekawe i ważne w kontekście zrównoważonego rozwoju zagadnienia, takie jak np. genetycznie modyfikowane organizmy, nowe technologie, biznes przyjazny środowisku, ale ma kłopoty z dotarciem do odpowiednich informacji. W takich przypadkach internet może okazać się dużą pomocą. Oto zaledwie kilka przykładów obrazujących ogromne bogactwo informacji (w języku polskim), jaką ogólnoświatowa sieć informacyjna www (ang. world wide web) oferuje wszystkim zainteresowanym edukacją ekologiczną i rozwojem zrównoważonym:
I tak na stronach Instytutu Ochrony Środowiska znajdziemy informacje na temat bioróżnorodności (konwencji ONZ, różnorodności biologicznej w Polsce, działaniach na rzecz jej ochrony itp.). O parkach narodowych i ich działalności również w zakresie edukacji dowiemy się ze stron Krajowego Zarządu Parków Narodowych: www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Zainteresowanych odnawialnymi źródłami energii odsyłam na strony; www.ecoenergia.pl.
Wiele przydatnych informacji z zakresu edukacji dla zrównoważonego rozwoju można znaleźć na stronach Narodowej Agencji Poszanowania Energii: http://www.nape.pl/, a na stronach internetowych Instytutu na rzecz Ekorozwoju: http://www.ine-isd.org.pl/ zainteresowani mogą zapoznać się między innymi z raportem „Genetycznie Modyfikowane Organizmy: Kto ma rację”.
W internecie nauczyciele znajdą również już opracowane, gotowe propozycje scenariuszy lekcyjnych. Takie scenariusze (oraz wiele innych ciekawych materiałów edukacyjnych) są dostępne m.in. na stronach prowadzonych przez Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym: http://www.ekoedu.uw.edu.pl/ lub UNEP/GRID Centrum Informacji o Środowisku: http://www.gridw.pl/. Ciekawe propozycje edukacyjne są również na stronach Fundacji Nasza Ziemia http://www.ekoedukacja.pl/ Klubu Gaja: http://www.klubgaja.pl/ , Fundacji GAP:http://www.fundacja.absolwent-gap.org/index.php i wielu innych organizacji i instytucji zaangażowanych w sprawy ochrony środowiska i edukacji ekologicznej.
Dzięki internetowi można nie tylko zdobyć potrzebne informacje lub materiały do prowadzenia zajęć, ale uczestniczyć w raz z uczniami w konkursach lub innych działaniach edukacyjnych. Ciekawe konkursy z szeroko pojętej, nowoczesnej zakresu edukacji ekologicznej oferują strony http://www.agenda21.pl/ , a na stronach organizacji pozarządowych można znaleźć informacje o edukacyjnych takich
Internet pozwala nauczycielowi dobrze przygotować się do lekcji, ale to nie tylko źródło informacji, edukacyjnych materiałów i pomysłów do prowadzenia zajęć z edukacji ekologicznej. Internet spełnia też inne ważne zadania. Podkreśla się jak ważne jest stosowanie w edukacji ekologicznej i edukacji dla zrównoważonego rozwoju metod, które aktywizują uczniów. Ukierunkowane przeglądanie zasobów internetu bardzo dobrze spełnia rolę metody mobilizującej uczniów do samodzielnej pracy. Oto uczniowie poszukując odpowiedzi na określone pytania i zagadnienia sami mogą bezpośrednio sięgnąć do źródła informacji. Młodzież uczy się wykorzystywać inne źródła wiadomości niż podręczniki, a tym samym lepiej przygotowuje się do życia w społeczeństwie, które na pewno już jest i będzie jeszcze bardziej „społeczeństwem informacyjnym”. Wreszcie, podkreślając aktywizujący charakter pracy z internetem, to medium umożliwia udział w ogólnokrajowych, a nawet międzynarodowych projektach, ułatwia kontakty, które bez internetu trudno byłoby nawiązać.
Prowadzenie zajęć z wykorzystaniem internetu, niezwykle uatrakcyjnia zajęcia. Uczestnicy szkolenia „wykorzystanie internetu w edukacji ekologicznej” po przeprowadzonej przez siebie lekcji podkreślali, że w większości uczniowie chętnie i z łatwością korzystają z komputera i z internetu. Opory leżą raczej po drugiej stronie – nauczycielek i nauczycieli. Okazuje się jednak, że nauczyciel, który gorzej sobie radzi z techniczną stroną realizacji lekcji, wcale nie „traci w oczach” uczniów. Wręcz przeciwnie takie sytuacje pozwalają uczniom, wykazać się i taka „nobilitacja” może okazać się dla uczniów, dodatkową zachęta do pracy.
Jest jeszcze jeden aspekt, moim zdaniem istotny dla realizacji celów edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Wykorzystując inernet jako źródło informacji na temat zagadnień związanych z szeroko pojętą ekologią, wykorzystywaniem nieodnawialnych i odnawialnych zasobów środowiska i ochroną środowiska uczniowie bezpośrednio uczą się, że nowoczesne technologie mogą być sprzymierzeńcem dla środowiska i idei rozwoju zrównoważonego.
- No dobrze - pokiwają głową sceptycy - wszystko to piękne, ale co robić w sytuacji, kiedy
szkołę nie stać na pracownię komputerową i korzystanie z internetu ? Rzeczywiście posiadanie komputera i korzystanie z internetu w wciąż jeszcze jest w naszych realiach kosztowne. Każdy z nas jednak może obserwować, ze ta sytuacja poprawia się. Coraz powszechniejsza obecność komputerów tak w szkole jak i w naszych domach czy chociażby liczne kawiarenki internetowe świadczą, o tym, że te nowoczesne urządzenia i technologie przestają być ekstrawagancją dostępną tylko wąskiemu gronu ”wybrańców”, a stają się powszechnym narzędziem każdego z nas. Wszystko wskazuje na to, że ta sytuacja będzie coraz korzystniejsza, a tempo upowszechnieniu komputerów i dostępu do internetu będzie się zwiększało. Takie przynajmniej możemy mieć oczekiwania i nadzieje w stosunku do podjętych przez Rząd działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce.
Aby ostatecznie przekonać do korzystania z internetu oddajmy głos uczestnikom naszych szkoleń.
‘W dobie ogromnego postępu i rozwoju nauk dostęp do internetu umożliwia każdemu wgląd w najnowsze odkrycia, zapoznanie się z różnorodnymi poglądami i udział w otwartych dyskusjach. Internet pozwala młodej osobie wzbogacić swoją wiedzę, umiejętności, pobudzić do refleksyjnego myślenia. Pozwala spojrzeć szerzej na problemy współczesnego świata, a w konsekwencji wpływa na rozwój jednostki otwartej, krytycznie myślącej i kreatywnej.” Małgorzata Dąbrowska S.P. 1333 Kraków
„Uważam, że zajęcia przeprowadzone z wykorzystaniem internetu wzbogacają wiedzę i umiejętności ucznia. Budzą zainteresowanie, angażują emocjonalnie, umożliwiają uczniowi samodzielne odkrywanie wiedzy i rozwiązywanie problemów. Pozwala to prognozować długotrwały, pozytywny efekt dydaktyczny i wychowawczy pracy” Beata Góralczyk, S.P. 133 Kraków*
„Miałam wielką satysfakcję – lekcja podobała się uczniom, nie było osób stroniących od pracy. Chcieliby takich lekcji więcej” Elżbieta Szaryk, Gimnazjum nr 3[2]
Na koniec z całą mocą pragnę podkreślić, że nie można dbać o przyrodę i rozwój zrównoważony bez bezpośredniego kontaktu z naturą, a korzystanie z internetu to tylko forma wzbogacenia i ułatwienia prowadzenia edukacji ekologicznej. Skoro korzystanie z nowoczesnych technologii, takich jak komputery i internet stanowi ważną cześć aktywności młodzieży, to warto ukierunkować te zainteresowania, a tzw. „siedzenie przed komputerem” tez może być interesującym tematem dotyczącym relacji: „człowiek-przyroda” np. w kontekście wpływu na środowisko takich urządzeń jak komputer, a zgłasza takich odpadów jak „stary komputer”
[1] „Cele edukacji ekologicznej” Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2001
[2] cytaty pochodzą z ankiet wypełnionych przez nauczycieli - uczestników szkoleń poświeconych wykorzystaniu internetu w edukacji ekologicznej prowadzonych Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz